ثمـره اقتصاد کارگـزارانـی چـه می‌شـود؟
خبرنامه دانشجویان ایران: «روزمرّه فکر کردن در مسائل اقتصادى، مضر است؛ تغییر سیاستهاى اقتصادى به طور دائم، مضر است - در همه‌ى بخشها، بخصوص در اقتصاد - تکیه کردن بر نظرات غیر کارشناسى، مضر است؛ اعتماد کردن به شیوه‌هاى تزریقىِ اقتصادهاى تحمیلى شرق و غرب، مضر است. سیاستهاى اقتصاد باید سیاستهاى «اقتصاد مقاومتى» باشد - یک اقتصاد مقاوم - باید اقتصادى باشد که در ساخت درونىِ خود مقاوم باشد، بتواند ایستادگى کند؛ با تغییرات گوناگون در این گوشه‌ى دنیا، آن گوشه‌ى دنیا متلاطم نشود.» رهبر معظم انقلاب
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛
شکل گیری انقلاب اسلامی به عنوان پدیده ای در مقابل غرب با مختصات
پارادایمی متفاوت و متضاد باعث شد که مدل اقتصادی متفاوتی نیز برای این
اقتصاد تجویز شود. غرب اما در برابر جمهوری اسلامی از این حربه برای فشار
بر ایران استفاده می کند. از طرفی پایه اقتصاد ایران نیز که توسط همین
کشورهای استعمار گر بر اساس منافع خودشان طراحی شده بود مبتنی بر فروش نفت
خام بود. بطوریکه رهبر انقلاب در سال 73 فرمودند:« آرزوى واقعى من- که البته
ممکن است به این زودیها قابل تحقّق نباشد- این است که ما درِ چاههاى نفت را
ببندیم و اقتصاد خود را براساس کالاها و محصولات غیر نفتى بنیاد نهیم.
یعنى فرض کنیم این کشور، کالایى به نام نفت ندارد. البته این کار ممکن است
در این سالها و به این زودیها عملى نباشد. زیرا دشمنان ایران در دوران رژیم
وابسته و فاسد پهلوى، بیش از حدّ تصور خرابکارى کردهاند و چنان ملت و
کشور ما را به نفت وابسته نمودهاند که نشود به این آسانى چنین کارى را
کرد. اما روزى باید این کار بشود و آن روز، روزى است که ملت ایران بدون
اینکه سرمایه هاى خود را مفت و مجّانى به دست کسانى بدهد که با کمال خباثت
از ثروت ملى کشورها استفاده مىکنند، با تکیه بر امکانات ذاتى، روى پاى
خودش بایستد.»
«آرزوی من این است که روزی در چاههای نفت بسته شود...» این جمله رهبر انقلاب البته نه تنها در آن زمان قابل حصول نبود بلکه برای تکنوکرات‌های مستقر در دولت هم فهم نشد. دولتی که اعتقادی به خارج کردن نفت از بودجه کشور نداشت و به خام فروشی نفت عادت کرده بود هیچ زمینه‌ای را فراهم نکرد.
نوع نگاه کارگزاران به اقتصاد به چند دلیل نتوانست کارایی لازم را برای اقتصاد ایران اسلامی به ارمغان بیاورد:
1)دلبستگی به اقتصاد لیبرال
دولت مردان کارگزارانی که عموما از جناح راست بودند و امروز به نام تیم نیاورانی مطرح هستند؛ نگاه شان به اقتصاد از نوع بازار آزاد بود و سویی «اقتصاد خصوصی» را «اقتصاد شخصی» ترجمه می کردند. شیفتگی آنها به مدل اقتصاد لیبرالی نه تنها در عمل بلکه در زبان نیز تکرار می شد و حسین مرعشی از اعضای حزب کارگزاران می گوید:« کارگزاران سازندگی حزب لیبرال دموکرات مسلمان است.» -حال اینکه آیا لیبرالیسم با اسلام جمع پذیر است یا خیر بحثی مجزا دارد- اما مدل هایی که این جریان برای اقتصاد تجویز می کردند نیز مبتنی بر اقتصاد لیبرالی و عموما کنزینی بود.
2)وابستگی به اقتصاد لیبرال
دولت کارگزاران بعد از جنگ تحمیلی روی کار آمد و از جمله کار ویژه هایش بازسازی مناطق آسیب دیده جنگی بود از طرفی دولت آیت الله هاشمی تمایل زیادی برای برقراری ارتباط با دنیا داشت و این دو دلیل باعث شد که ایشان به سمت وام گرفتن از صندوق بین المللی پول گرایش پیدا کند. صندوقی که برای وام دادن دولت ها را مجبور می کرد تا نسخه های تجویزی این صندوق را پیاده کنند و نتیجه پیاده سازی نسخه های وارداتی تعدیل اقتصادی دولت کارگزاران وابستگی ایران به اقتصاد لیبرالی و همچنین تورم 49.9 درصدی بود که مردم ایران را به سمت فشارهای وحشتناک اقتصادی هل داد.
رهبر انقلاب از ابتدا با گرفتن وام از صندوق بین المللی پول مخالف بود و این را نیز بارها اعلام کردند اما دولت هاشمی به این توصیه ها گوش نداد. رهبری در خصوص گرایش به جهانی شدن و وام گرفتن از صندوق بین المللی پول می فرمایند:« جهانى شدن، اسم خیلى قشنگى است و هر کشورى فکر میکند بازارهاى جهانى به رویش باز میشود. اما جهانى شدن به معناى تبدیل شدن به یک پیچ و مهره‌اى در ماشین سرمایه‌دارى غرب، نباید مورد قبول هیچ ملت مستقلى باشد. اگر قرار است جهانى شدن به معناى درست کلمه تحقق پیدا بکند، باید کشورها استقلال خودشان - استقلال اقتصادى و استقلال سیاسى - و قدرت تصمیم‌گیرى خودشان را حفظ کنند؛ والّا جهانى شدنى که ده‌ها سال پیش از طریق بانک جهانى و صندوق بین المللى پول و سازمان تجارت جهانى و امثال اینها - که همه ابزارهاى آمریکائى و استکبارى بودند - به وجود آمده، ارزشى ندارد. بنابراین، یک اصل مهم، مسئله‌ى استقلال است؛ که اگر این نباشد پیشرفت نیست، سرابِ پیشرفت است.»27اردیبهشت 88 در دیدار با دانشجویان کردستانی
ایشان همچنین با ذکر مثالی ثمره وام گرفتن از صندوق بین المللی پول را این گونه توضیح می‌دهند:«شاید این را در یک جمع دانشجویى دیگر گفته باشم که ماهاتیر محمد، نخست وزیر سابق مالزى - که بسیار هم آدم پُرکار و دقیق و جدى و پایبندى بود - به تهران آمد، به دیدن من هم آمد؛ همان اوقات بود که تحولات گوناگونى در آسیاى شرقى اتفاق افتاده بود؛ در مالزى، اندونزى و تایلند، و زلزله ى اقتصادى به وجود آمده بود. همین سرمایه دار صهیونیستى و بعد سرمایه دارهاى دیگر، با بازیهاى بانکى و پولى توانستند چند تا کشور را به برشکستگى بکشانند. در آن وقت ماهاتیر محمد به من گفت: من فقط همین قدر به شما بگویم که ما یک شبه گدا شدیم! البته وقتى کشورى وابستگى اقتصادى پیدا کرد و خواست نسخه هاى اقتصادى بانک جهانى و صندوق بین المللى پول را عمل بکند، همین طور هم خواهد شد.
خود این بانک جهانى و صندوق بین المللى هم یکى از بخشها و قطعه هاى این پازل بزرگند. این خیلى خطرناک است که سر رشته ى تحولات جهانى دست باندهاى قدرت بین المللى باشد؛ که امروز هست. اینها صهیونیستها و سرمایه دارهایند و عمدتاً هم در امریکا و در اروپایند.»
3)عدم اعتقاد به توانایی‌های داخلی
یکی از پایه های اقتصاد مقاومتی که مورد نظر رهبر انقلاب است؛ اقتصاد دانش بنیان است؛ دانشی که در داخل کشور بوجود آمده باشد و مبتنی بر نیروی داخلی باشد. رهبر انقلاب می فرمایند:« یکى از بخشهاى ما، اقتصاد است و خاصیت اقتصاد در یک چنین شرائطى، اقتصاد مقاومتى است؛ یعنى اقتصادى که همراه باشد با مقاومت در مقابل کارشکنى دشمن، خباثت دشمن؛ دشمنانى که ما داریم. به نظر من یکى از بخشهاى مهمى که میتواند این اقتصاد مقاومتى را پایدار کند، همین کار شماست؛ همین شرکتهاى دانش‌‌‌بنیان است؛ این یکى از بهترین مظاهر و یکى از مؤثرترین مؤلفه‌‌‌هاى اقتصاد مقاومتى است؛ این را باید دنبال کرد.»
مدیران اقتصادی دولت کارگزاران هیچ اعتقادی به قدرت تولید علم داخلی نداشتند و عموم پروژه ها و خدمات این دولت به دست مهندسین خارجی اجرا می شد و قراردادهای نفتی نیز بصورت مشترک با شرکت های خارجی جلو می رفت. عدم توجه به توان داخلی و اعتقاد به خام فروشی باعث شد زنگنه که وزیر نفت وقت بود بگوید "ما نیازی به صنایع پالایشی نداریم" و همین باعث شد تا آرزوی رهبر انقلاب همچنان در حد آرزو باشد.
مدیرانی چون ترکان، زنگنه، مرعشی، نوبخت و... که تلاششان در هضم شدن اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی است و از سوی دیگر اعتقادی به توانایی های داخلی ندارند نمی توانند مجریان قابل قبولی برای اقتصاد مقاومتی باشند. همچنان که رهبر انقلاب فرموده اند:« روزمرّه فکر کردن در مسائل اقتصادى، مضر است؛ تغییر سیاستهاى اقتصادى به طور دائم، مضر است - در همه‌ى بخشها، بخصوص در اقتصاد - تکیه کردن بر نظرات غیر کارشناسى، مضر است؛ اعتماد کردن به شیوه‌هاى تزریقىِ اقتصادهاى تحمیلى شرق و غرب، مضر است. سیاستهاى اقتصاد باید سیاستهاى «اقتصاد مقاومتى» باشد - یک اقتصاد مقاوم - باید اقتصادى باشد که در ساخت درونىِ خود مقاوم باشد، بتواند ایستادگى کند؛ با تغییرات گوناگون در این گوشه‌ى دنیا، آن گوشه‌ى دنیا متلاطم نشود.»
